RTG USG MRI i TK w praktyce fizjoterapeutycznej

Diagnostyka obrazowa – RTG, USG, MRI i TK w praktyce fizjoterapeutycznej: co pacjent powinien wiedzieć?

Wizyta u fizjoterapeuty często zaczyna się od rozmowy, badania funkcjonalnego i palpacyjnego. Czasem jednak, by trafnie ocenić przyczynę dolegliwości, konieczne jest sięgnięcie po diagnostykę obrazową – czyli takie badania, które pozwalają zajrzeć „do środka” ciała.

Choć fizjoterapeuci nie wykonują tych badań samodzielnie, to bardzo często korzystają z ich wyników, by lepiej zaplanować terapię. Dla wielu pacjentów terminy takie jak RTG, USG, MRI czy tomografia komputerowa brzmią jednak jak czarna magia. Dlatego w tym artykule w prosty sposób wyjaśniamy, czym różnią się te badania i kiedy mogą być przydatne – również w fizjoterapii.

RTG – zdjęcie rentgenowskie

RTG (rentgen) to najbardziej klasyczna forma obrazowania. Wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie do uzyskania obrazu struktur ciała – głównie kości.

📌 Kiedy się przydaje?

• Podejrzenie złamania
• Wady postawy (np. skolioza)
• Choroby zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa
• Ocena stanu stawów, np. biodrowych, kolanowych

📌 Ograniczenia:
RTG nie pokazuje tkanek miękkich – czyli mięśni, więzadeł czy chrząstek. Dlatego jeśli ból pochodzi z mięśni lub nerwów, to samo RTG może nie wystarczyć.

📌 Co ważne:
Badanie trwa kilka minut, ale wiąże się z ekspozycją na promieniowanie – niewielką, ale nie zalecaną w nadmiarze (szczególnie u dzieci i kobiet w ciąży).

USG – ultrasonografia

USG to bezpieczne, szybkie i bezbolesne badanie, które pozwala ocenić tkanki miękkie – czyli mięśnie, ścięgna, więzadła, kaletki maziowe, a także narządy wewnętrzne.

📌 Kiedy się przydaje w fizjoterapii?

• Bóle barku, kolana, łokcia – np. uszkodzenia stożka rotatorów, ścięgna Achillesa
• Stany zapalne ścięgien, kaletek
• Podejrzenie naderwania mięśni
• Ocena przepływu krwi i obrzęków (np. w terapii blizn lub po urazach)

📌 Zalety:

• Brak promieniowania
• Możliwość badania „w ruchu” – dynamiczne USG pozwala zobaczyć, jak zachowuje się struktura podczas ruchu
• Szybka dostępność

📌 Ograniczenia:
USG nie „widzi” przez kości – dlatego nie nadaje się do badania struktur głęboko położonych w ciele, takich jak kręgosłup czy stawy biodrowe.

MRI – rezonans magnetyczny

MRI (rezonans magnetyczny) to bardzo dokładna metoda obrazowania, która pozwala zobaczyć zarówno kości, jak i tkanki miękkie. Nie wykorzystuje promieniowania, tylko pole magnetyczne i fale radiowe.

📌 Kiedy jest niezastąpione?

• Bóle kręgosłupa z podejrzeniem dyskopatii (np. przepukliny)
• Uszkodzenia więzadeł (np. ACL w kolanie)
• Problemy z krążkiem międzykręgowym
• Podejrzenie ucisku nerwów, stany zapalne stawów, zmiany przeciążeniowe

📌 Zalety:

• Niezwykle dokładne obrazy
• Widoczne nawet najmniejsze zmiany w mięśniach, więzadłach, ścięgnach, chrząstkach
• Brak promieniowania

📌 Ograniczenia:

• Długi czas badania (nawet 30–60 minut)
• Hałas i konieczność leżenia nieruchomo w ciasnym tunelu – może być problematyczne dla osób z klaustrofobią
• Trudna dostępność w publicznej służbie zdrowia

TK – tomografia komputerowa

TK (tomografia komputerowa), często nazywana „komputerowym rentgenem”, to badanie łączące obrazy z wielu warstw ciała, co daje dokładniejszy obraz niż tradycyjne RTG.

📌 Kiedy się ją wykonuje?

• Ocena złamań, zwłaszcza skomplikowanych
• Urazy czaszki i kręgosłupa
• Zmiany w narządach wewnętrznych i naczyniach
• Gdy rezonans nie może być wykonany (np. pacjent z rozrusznikiem serca)

📌 Zalety:

• Dokładny obraz struktur kostnych i niektórych narządów
• Krótszy czas badania niż w MRI

📌 Ograniczenia:

• Wysoka dawka promieniowania
• Mniejsza dokładność w ocenie tkanek miękkich w porównaniu do MRI

Jak fizjoterapeuta wykorzystuje wyniki badań obrazowych?

Fizjoterapeuci nie diagnozują na podstawie zdjęć RTG czy rezonansu (to rola lekarza), ale bardzo często analizują je wspólnie z pacjentem, by lepiej zaplanować terapię.

Przykłady:

Podsumowanie

• RTG pokaże zmiany zwyrodnieniowe w stawie biodrowym – fizjoterapeuta zaproponuje terapię poprawiającą zakres ruchu i zmniejszającą ból.
• USG potwierdzi zapalenie kaletki w barku – terapia będzie skupiona na odciążeniu i zmniejszeniu stanu zapalnego.
• MRI ujawni przepuklinę krążka międzykręgowego – terapeuta zastosuje bezpieczne techniki neuromobilizacji i ćwiczenia stabilizujące.

Każda z metod diagnostyki obrazowej ma swoje zastosowania i ograniczenia. Najlepsze efekty daje połączenie wyników badań z dokładnym badaniem funkcjonalnym i rozmową z pacjentem.

Dlatego nie warto samodzielnie interpretować opisu badań – dużo lepiej jest omówić je z lekarzem lub fizjoterapeutą, który pomoże zrozumieć, co tak naprawdę jest przyczyną bólu… a nie tylko jego objawem na zdjęciu.