Pierwsza pomoc na boisku – nowoczesne podejście do urazu stawu skokowego

Urazy stawu skokowego to najczęstsze kontuzje na boiskach sportowych. Jeszcze do niedawna ratunkiem miały być lód, bandaż i odpoczynek (czyli zasady RICE czy POLICE), ale najnowsze badania i wytyczne sugerują coś zupełnie innego – więcej ruchu, mniej zamrażania. Współczesna pierwsza pomoc po urazach opiera się na koncepcji PEACE & LOVE.

Co oznacza PEACE & LOVE?

To nowoczesny akronim opisujący dwie fazy postępowania – natychmiastową i późniejszą:

Faza ostra – PEACE

P – Protection (ochrona)
Unikaj działań, które pogarszają objawy przez pierwsze 1–3 dni. Ale nie całkowity bezruch – tylko ochrona przed przeciążeniem.
E – Elevation (uniesienie)
Podnieś kończynę powyżej poziomu serca, aby ograniczyć obrzęk.
A – Avoid anti-inflammatories (unikaj leków przeciwzapalnych)
Leki takie jak ibuprofen mogą zaburzać naturalny proces gojenia. W ostrym urazie lepiej ich unikać, szczególnie w pierwszych 48 h.
C – Compression (ucisk)
Elastyczny opatrunek może pomóc kontrolować obrzęk.
E – Education (edukacja)
Pacjent (lub zawodnik) powinien wiedzieć, że ból to informacja, a ruch – jeśli tolerowany – jest korzystny. Należy unikać niepotrzebnych badań i przetrenowania.

Faza regeneracji – LOVE

L – Load (obciążenie)
Wprowadzaj ruch i obciążenie stopniowo – tak wcześnie, jak to możliwe, zgodnie z tolerancją bólu.
O – Optimism (optymizm)
Nastawienie psychiczne ma wpływ na ból i powrót do zdrowia. Lęk przed ruchem może opóźnić regenerację.
V – Vascularisation (naczynienie, czyli aktywność ogólnoustrojowa)
Angażuj się w ćwiczenia ogólnokondycyjne, które poprawiają krążenie i wspierają regenerację.
E – Exercise (ćwiczenia)
Indywidualnie dobrane ćwiczenia poprawiają siłę, propriocepcję i stabilność – kluczowe w rehabilitacji stawu skokowego.

Co to oznacza w praktyce boiskowej?

Nie zamrażaj odruchowo każdej kostki – lód może przynieść chwilową ulgę, ale nie leczy.
Nie zalecaj bezruchu – całkowity odpoczynek może zaszkodzić. Wspieraj delikatny ruch.
Edukacja to klucz – sportowiec powinien wiedzieć, że aktywna regeneracja jest skuteczniejsza.
Unikaj rutyny – nie każda kostka wymaga bandaża i środków przeciwbólowych.

Podsumowanie

Nowoczesna pierwsza pomoc przy urazach stawu skokowego to aktywna ochrona, kontrolowany ruch i zaangażowanie psychiczne pacjenta. Zamiast zamrażać kontuzję i czekać – pomagamy organizmowi się regenerować. Podejście PEACE & LOVE stawia na zrozumienie ciała, nie tylko leczenie objawów. A to w sporcie ma ogromne znaczenie.